Ο Νίκος Λύτης

Να γνωρίσουμε τους Βορειοηπειρώτες καλλιτέχνες: 

Ο Νίκος Λύτης γεννήθηκε στις 20 Απριλίου 1939 στην Καλογοραντζή νομού Αργυροκάστρου.

Αποφοίτησε από το Κρατικό Πανεπιστήμιο των Τιράνων και πήρε το πτυχίο του μηχανικού τοπογράφου-γεωδαίτη στις αρχές τον έτους 1962. Το έτος 1984 στον κλάδο Ιστορίας-Φιλολογίας τον Κρατικού Πανεπιστημίου Τιράνων υποστηρίζει την Ελληνική Γλώσσα με άριστα. Μετά το πανεπιστήμιο εργάζεται σαν μηχανικός στην αρχή και αργότερα σαν αρχιμηχανικός. Στη συνέχεια ταξιδεύοντας σε όλη την Βόρειο Ήπειρο, γνώρισε από κοντά

όλες τις αρχαίες Ελληνικές πόλεις και τα Βυζαντινά μνημεία της περιοχής, ενώ άκουσε από τους ντόπιους κατοίκους ατόφιες ιστορίες, θρύλους. Όλα αυτά τα κατέγραψε και φωτογράφισε για να τα χρησιμοποιήσει αργότερα στις έρευνες και τις μελέτες του. Με την ποίηση ασχολείται από το γυμνάσιο όπου δημοσιεύει και τα πρώτα του ποιήματα στην εφημερίδα «Λαϊκό Βήμα».

Με τον ερχομό στην Ελλάδα το έτος 1990 ασχολήθηκε με την δημοσιογραφία, την τηλεόραση και την μελέτη σε θέματα ιστορίας, αρχαιολογίας και πολιτισμού. Στην τηλεόραση εκτός της εκπομπής πού είχε γύρο από αυτά τα θέματα πήρε μέρος μαζί με ομάδα συνεργατών στην παραγωγή τηλεοπτικών ταινιών μεγάλου μήκους όπως «Πανήπειρος» και «Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος». Συνεργάστηκε με πολλές ελληνικές εφημερίδες και περιοδικά σε Β. Ηπειρο, Ελλάδα και Κύπρο όπου δημοσίευσε διάφορα άρθρα και έρευνες. Εργάστηκε για 8 χρόνια στο Ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών στα Ιωάννινα. Στη συνέχεια  προετοίμασε διάφορα Λευκώματα με φωτογραφίες και υπομνήματα από όλες τις αρχαίες πόλεις και τα Βυζαντινά μνημεία της Β. Ηπείρου. Το έτος 1995 παρουσίασε με μεγάλη επιτυχία στην Κύπρο την έκθεση εικαστικών τεχνών Β.Ηπειρωτών καλλιτεχνών. Έλαβε μέρος και βοήθησε με υλικό στην ηχογράφηση και παραγωγή το 1996 του δίσκου με πολυφωνικά τραγούδια της Β. Ηπείρου, ενώ το έτος 2000 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επαγγελματιών Δημοσιογράφων.

Ποιήματα του Νίκου Λύτη μπορούμε να διαβάσουμε και στην «Ανθολογία Βορειοηπειρωτικής Ποίησης» 1996. Είναι μέλος της Ηπειρωτικής Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Ιωαννίνων. 

Κάποια από τα βιβλία του είναι το «Κραυγή Πρόσφυγα» (ποιητική συλλογή), «Παναγία Ραβενιώτισσα – Καλογοραντζής» (ιστορικό), «Τα Γεράκια καταδιώκουν τα Περιστέρια» (ποιητική συλλογή), «Μετά το χτύπημα του τσουνάμι» (ποιητική συλλογή), «Ντέρτια και τραγούδια» (ποιητική συλλογή), «Δημοτικά τραγούδια της Βορείου Ηπείρου» (λαογραφικό), «Ο αρματολόγος Πλιατσικάς, το καμάρι της Δερόπολης» κλπ.

ΧΑΙΡΟΜΑΙ ΚΑΙ ΛΥΠΟΥΜΑΙ

Χαίρομαι που σ' αντάμωσα,
δακρύζω αυτό που είδα,
αντίκρισα στη Λευκωσιά
των Τούρκων μαύρη αρβύλα.

Από το Βόρειο Ελληνισμό
φέρνω θερμό το «γεια σου»
στο Νότιο άκρο του εδώ,
χαρά στη λεβεντιά σον.

Είμαστ' αδέλφια Έλληνες,
ομοιοπαθείς στα χάλια,
εμείς σε κρύες ρεματιές
κι εσείς θερμά 'κρογιάλια.

Και σ' άλλο πάλι μοιάζούμε,
πού οι άλλοι αποράνε,
πόσο πολύ ταιριάζουμε
εις το Φοίνικα κοιτάνε.

Γι' αυτό δε μας ξερίζωσαν
φουρτούνες, τραμουντάνες,
από τη στάχτ' αναβίωσαν
οι ρίζες, βαθιά κρατάνε.

ΑΝΤΕΞΑΜΕ

Εμείς οι μικροί,
μικρούτσικοι και λιγοστοί.
μία φούχτα άνθρωποι
στριμωγμένοι και καταπιεσμένοι
σε βούρκα, ακρογιάλια
και πέτρινα βουνά, κατσάβραχα
αντέξαμε, δουρήσαμε
φουρτούνες και τραμουντάνες
μπόρες και ανεμοστρόβιλους
σεισμούς και δονήσεις
και μείναμε αξερίζωτοι
στη γη των προγόνων μας,
Σελλών, Ελλών, Δρυόπων.
Και μιλήσαμε, κρίναμε
και λαλήσαμε ελληνικά
τη γλώσσα της μάνας μας,
τη γλώσσα τον Ομήρου.
Στα κρυφά σχολειά,
σε ασφαλισμένα σπίτια
μάθαμε από γριές,
παππούδες και γονιούς μας
την ιστορία μας,
τη γεωγραφία μας,
την οντότητά μας,
Κι εμείς την ξανάπαμε,
την διδάξαμε σε παιδιά και εγγόνια μας
χωρίς δασκάλους και βιβλία,
με αναμνήσεις και κιτρινισμένα
ποντικοφαγωμένα κείμενα,
κρυμμένα βαθιά στα σεντούκια,
μπαούλα και σοπέτια.
Κι έτσι συνεχίσαμε να φυλάμε
βαθιά στην ψυχή και καρδιά μας
κι έτσι όντως
αντέξαμε και μείναμε
πάντα Έλληνες,
με την Ελλάδα υψηλό ιδανικό.

ΡΗΜΑΞΑΝ ΤΑ ΧΩΡΙΑ ΜΑΣ

Ρημάξαν τα πατρικά μας τα χωριά
οι αυλές γέμισαν ψηλές τσουκνίδες
στους δρόμους ολίγοι γέροι περπατάν
με τις βαθιές στο πρόσωπο ρυτίδες.

Αδειάσαν τα πατρικά μας τα χωριά
δεν ακούς βοή ζωής όπως τότες
δύο ή τρία αδέσποτα σκυλιά
γαυγίζουν έξω στις κλεισμένες πόρτες

Ρήμαξαν τα πατρικά μας τα χωριά
φύγαν (πάισαν) τραγούδια, γέλια και κλαρίνα
πάνω στη σφαλισμένη εξώπορτα
έστησε τη φωλιά της μια κεντρίνα

Αδειάσαν τα πατρικά μας τα χωριά
από την εκκλησία ο γκιώνης κλαίει
και η κουκουβάγια έρμη απαντά
στα ερείπια μοιρολογάει και λέει

Ρημάξαν τα πατρικά μας τα χωριά
τι είναι τούτη η βαριά κατάρα
ας μοιάσουμε την αγριάδα βρε παιδιά
δεν ξεριζώνει: σαν τ'  άλλα τα χορτάρια

Αδειάσαν τα πατρικά μας τα χωριά
το SOS ας δώσουμε το τελευταίο
το Φοίνικα ας μοιάσουμε σαν παλιά
ο γυρισμός είναι ευχή γονέων.

1) κεντρίνα =σφήκα

ΠΗΓΗ:http://www.aftonomi.gr Τελευταία τροποποίηση στις Τρίτη, 04 Δεκεμβρίου 2013