Είναι το πιο ορεινό χωριό στην επαρχία Μεσοποτάμου, νομού Δελβίνου. Τοποθετημένη ανάμεσα σε δύο βουνά: της Καζάνιας και του Κοκινολιθαριού, ή «η φωλιά των αετών», όπως την αποκάλεσε ο κ. Κ. Στεφανόπουλος κατά την επίσκεψή του εκεί, το 2004, αναγνωρίζεται ως πολύ παλιός οικισμός και είναι ίσως το πρώτο χωριό που καλύπτει τόσο μεγάλη επιφάνεια. Όλες οι τοπωνυμίες, τόσο των συνόρων, όσο και μέσα στο χωριό, είναι όλες ελληνικές, μιλώντας μόνες τους για την ταυτότητα αυτού του τόπου.
Η Δρόβιανη ήταν οχύρωμα της τελευταίας περιόδου του V αιώνα π. Χ. Ονομάζονταν στην αρχαιότητα «Δρυόβης». Συμπερένουνε ότι από δω έχει
την προέλευση και η ονομασία του χωριού ΔΡΟΒΙΑΝΗ. Δυτικά του χωριού, στην πλαγιά του βουνού Κοκινολιθάρι, έχουν ανακαλυφθεί τα ερείπια μιας αρχαίας κωμώπολις.
Το 1370 στη Δρόβιανη άνοιξε μια θρησκευτική σχολή κοντά στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Το 1431 το χωριό είχε 57 οικογένειες, το 1582 είχε 294 και το 1852 τα 220 σπίτια. Το 1898, ως αστικό κέντρο είχε 2100 κατοίκους, το 1913 είχε 1630 κατοίκους, το 1927 τους 1470 και το 1935 είχε 1210 κατοίκους. Στη δεκαετία του ’30 του ΧΧ αιώνα ήταν κέντρο επαρχίας. Οι κάτοικοι είναι όλοι ελληνικής καταγωγής και ορθόδοξοι στην πίστη.
Είναι, ίσως, το χωριό με τις περισσότερες εκκλησίες 15, δύο από τις οποίες σήμερα έχουν το «status» «Μορφωτικό Μνημείο» για τις αρχιτεκτονικές και κληρονομικές τους αξίες. Πολλές εκκλησίες έχουν καταστραφεί από το δικτατορικό σύστημα και έχουν ανακαινιστεί μετα το 1990 με τη μέριμνα του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας Μακαριοτάτου Αναστασίου.
Το ελληνικό σχολείο στη Δρόβιανη άνοιξε το 1777 και ερχόντουσαν, ακόμα, μαθητές από τη Λουτζεριά, το Βούρκο, και τη Δρόπολη. Το 1898 το σχολείο είχε 200 μαθητές. Από το σχολείο της Δρόβιανης έχουν βγει άξιοι διανοούμενοι και επιστήμονες για την προσφορά τους στην ιστορία του χώρου και γενικά της Ελλάδος. Αναφέρεται ο μεγάλος υμνογράφος της τελευταίας χιλιετίας, ο Μακρυγιαννίτης.
Από τη Δρόβιανη έχει τις ρίζες του ο τέως Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, ενώ η μεγάλη ηθοποιός και τέως Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδος, Μελίνα Μερκούρη, ήταν ανηψιά των Λάππα από τη Δρόβιανη. Ακόμα και μερικά υψηλόβαθμα στελέχη του ελληνικής κρατικής πυραμίδας, έχουν την προέλευσή τους από τη Δρόβιανη.
Στη Δρόβιανη δεν έχει λείψει ποτέ η λεβαντιά και η περηφάνεια κι αυτό το μαρτυρούν πολλές ιστορίες και τραγούδια, ανάμεσά τους: «Ένα χωριό ειν’ η Δρόβιανη/φοβερέ Αλή Πασά», που υμνήει τους αγώνες της Δρόβιανης γα ελευθερία και μαρτυρεί την αντίσταση των Δροβιανιτών και του αείμνηστου Ιωάννη Πράτσικα, κατά του σατράπη των Ιωαννίνων Αλή Πασα, ο οποίος ήθελε να την κάνει τσιφλίκι του γύρω στα έτη ’90 του XVIII αιώνα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού έχουν συμπεριληφθεί στην αντίσταση ενάντια στις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτι της Τουρκίας (1840-1847).
Το 1912 κάηκε από τους Τούρκους. Στις 14 Μαρτίου 1917 ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε πάρα πολλά σπίτια στο χωριό.
Οι κάτοικοί του πήραν ενεργό μέρος στον Αντιφασιστικό Αγώνα, προσθέτοντας στον κατάλογο των πεσόντων και τους δικούς τους: Γρηγόρη Μπερίτση, Κώστα Βάσο, Μαρία Νίνη, Κυριάκο Δρόσο, Θανάση Νένη, Θεμιστοκλή Γκουβέλη και Βαγγέλη Ζώγκα.
Κυριότερη κατεύθυνση της οικονομίας είναι η κτηνοτροφία, η αμπελοκαλλιέργεια και η οπωροκαλλιέργια. Τα τελευταία χρόνια έχουν πάρει ανάπτυξη και τα αμπέλια με μια παλιά κληρονομιά στην καλλιέργεια αυτή. Είναι γνωστή για την ποικιλότητα των φαρμακευτικών φυτών, ιδίως του φασκόμηλου (50-90 τόνους το χρόνο) καθώς και την παραγωγή του βαλανιδιού (30-50 τόνους το χρόνο)
Η Δρόβιανη είναι γνωστή για την μετανάστευση των κατοίκων της ιδίως στον ΧΧ αιώνα, στην Ελλάδα, Αμερική, Κωνσταντινούπολη, Αίγυπτο κι αλλού.
Η Δρόβιανη είναι ξακουστή και για τις στέρνες με πόσιμο νερό, χτισμένες με σκαλιστές πέτρες - μερικές από τις οποίες τις μεταχειρίζονται και σήμερα οι κάτοικοί της - όπως και οι δρόμοι που είναι κι αυτοί στρωμένοι με καλντερίμι. Τα χαρακτηριστικά αρχοντικά σπίτια είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό της Δρόβιανης.
Η Δρόβιανη έχει όλα τα προτερήματα για την ανάπτυξη του ορεινού και μορφωτικού τουρισμού για την τοποθεσία, τα πολλά μορφωτικά μνημεία κι άλλα αρχαία αντικείμενα.
Στην πάνω φώτο, μία από τις πολλές εκκλησίες της Δρόβιανης. Κάτω, το σπίτι του Μηνά Ζώτου (σχολείο Δρόβιανης).
Η επίσκεψη του Πατροκοσμά
Ο ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος των Σκλάβων, κατά την πρώτη του περιοδεία πέρασε από την Δρόβιανη, ευχαριστήθηκε που βρήκε τα σχολεία σε καλή κατάσταση και φρόντισε για την επέκτασή τους. Ο Πατροκοσμάς κατά τα δυσχείμερα χρόνια, όταν η εξωμοσία απειλούσε τους χριστιανικούς πληθυσμούς (1770-1779), έσωσε πολλές βορειοηπειρωτικές πόλεις και χωριά από την αμάθεια. Οι διδαχές του έγιναν το Ευαγγέλιο για τις χριστιανικές κοινότητες. Από όπου περνούσε, δίδασκε, συμβούλευε, νουθετούσε τους κατοίκους και έδινε ιδιαίτερη προσοχή στη λειτουργία των σχολείων. Ίδρυε ελληνικά και δημοτικά σχολεία και παρότρυνε τους υπεύθυνους των εκκλησιών και των μοναστηριών να προσφέρουν από τα εισοδήματά τους για τη συντήρηση των σχολείων και την εκπαίδευση των νέων.
Περνώντας από τη Μουζίνα πληροφορήθηκε ότι δεν είχαν σχολείο. Τους έστειλε την παρακάτω επιστολή συνιστώντας θερμά τους Μουζινιώτες να ιδρύσουν σχολείο.
Η επιστολή έχει καταχωρηθεί από τον Ν. Μυστακίδη στη «Φωνή της Ηπείρου» (8-12-1895, φυλλ. 166) και έχει ως εξής:
«Ευγενέστατοι, αγαπητοί μου αδελφοί, οι κατοικούντες την χώραν Μουζήναν σας ασπάζομαι και παρακαλώ τον άγιον Θεόν δια την ψυχικήν και σωματικήν σας υγεία. Εγώ αδελφοί μου, ως δούλος ανάξιος Χριστού του Θεού ημών, περιεχόμενος και διδάσκων το κατά δύναμιν τους Χριστιανούς με άδειαν των κατά τόπον αρχιερέων ήλθα και εδώ εις την χώραν σας, και βλέποντας ότι δεν έχετε σχολείοννα διαβάζουν τα παιδιά σας χωρίς πληρωμήν, επαρακίνησα τους Χριστιανούς και έδωσαν το κατά δύναμιν και προαίρεσιν δια το σχολείον σας. Πρέπει και η ευγενία σας πάντες να βοηθάτε πάντοτε το σχολείον σας εξ ιδίων πόνων, ή κοινώς, από την χώραν ή και από βακούφια δια να λάβητε και παρά θεού τον μισθόν σας, και τιμήν παρ’ ανθρώπων. Είμαι δε και εγώ χρεώστης να παρακαλώ τον Κύριον τον ευλογούντα τα πάντα, να ευλογήση και την χώραν σας, και να σας αξιώση να ζήσετε και εδώ καλά και θεάρεστα και να σας βάλει και εις τον παράδεισον και να χαίρεστε και να ευφαίνεσθε και να δοξάζετε την αγίαν Τριάδα, αμήν. Έβαλα δε και επίτροπον, με την γνώμην πάντων, τον παπά κυρ Διαμάτην, και επιστάτας και βοηθούς αυτού, όλην την χώραν, μάλιστα δε τον παπά κυρ Ντέντεν και τον κυρ Αθανάσιον τον Ζήση και τον κυρ Νίκα του Κυριάκου να κυβερνήσουν το σχολείον, καθώς ο Κύριος τους φωτίσει. Ταύτα και υγιαίνετε εν Κυρίω.
«αψοθ Ιούλιος, Κοσμάς ιερομόναχος ευχέτης σας».
Η ιδιόχειρη αυτή επιστολή του Αγίου Κοσμά προς τους κατοίκους της Μουζίνας μέχρι το 1895 βρισκόταν στη Μουζίνα στη βιβλιοθήκη του ιερέα παπα-Οικονόμου Σταύρου, από όπου την αντέγραψε ο Ν. Μυστακίδης. Ο Πατροκοσμάς παρέμεινε δύο ημέρες στη Δρόβιανη, διδάσκοντας και νουθετώντας τους κατοίκους να έχουν αγάπη μεταξύ τους και να φροντίζουν για την εξεύρεση πόρων για τη συντήρηση των σχολείων, ώστε τα παιδιά τους να μαθαίνουν δωρεάν γράμματα.
Τους προέτρεψε να πουλήσουν κάθε περιττό για να εξοικονομηθούν χρήματα για τα σχολεία.
Εστηλίτευσε και επέπληξε πολλούς για τα πολυδάπανα και πολυτελή φορέματα, τα χρυσαφικά και τα διάφορα κοσμήματα και τους συμβούλευε να τα εκποιήσουν για το καλό των παιδιών τους. Οι Δροβιανίτες υπάκουσαν και συγκεντρώθηκαν αρκετά χρήματα για τη συντήρηση των σχολείων. Πρώτες οι γυναίκες κατέθεσαν προς πώληση τα ενδύματα και τα χρυσαφικά τους και ακολούθησαν και οι ταξιδεμένοι, που παρεπιδημούσαν το χωριό τους.
Από τις πόλεις και τα χωριά που περνούσε ο Άγιος όλοι οι κάτοικοι έβγαιναν να τον προϋπαντήσουν και γινόταν ενθουσιωδώς δεκτός.
Αυτά τα ελάχιστα από την επίσκεψη του Πατροκοσμά στη Δρόβιανη, του ιερού άντρα, τον οποίον οι Βορειηπειρώτες δικαιολογημένα θεωρούν σωτήρα τους και πανηγυρίζουν στη μνήμη του αποδίδοντας ευγνωμοσύνη προς τον σεπτόν Άγιον, που παρέδωσε το πνεύμα του στο Κολικόντασι του Μπερατιού τον Αύγουστο του 1779.
Οι αγώνες του Πατροκοσμά για τη διατήρηση της πίστης και της ελληνικής συνείδησης στους βορειοηπειρωτικούς πληθυσμούς έχει σήμερα αναγνωριστεί και εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και της επιστήμης με ευγνωμοσύνη αναφέρονται στον Άγιο Κοσμά. Γράφουν στην «Ηπειρωτική Εστία» (τ. 3ος, σ.761: «Είναι γνωστό ότι ο θρυλικός Κοσμάς ο Αιτωλός στη Β. Ήπειρο δούλεψε περισσότερο για το χριστιανισμό και για τα σχολεία και ότι οι Τουρκαλβανοί τον «έπνιξαν με σχοινί» στα 1779 κοντά στο Βεράτι. Ο Άγιος Κοσμάς είναι ένας από τους πρώτους που μαρτύρησαν για το χριστιανικό ελληνισμό της Β. Ηπείρου». Κ.Ι. Άμαντος. Και ο Γιαννιώτης Δ. Σαλαμάγκας: «Κανένας απ’ τους μεγάλους λογάδες δεν είχε τόσους αναγνώστες, όσες ψυχές είχεν αιχμαλωτίσει με τα λόγια του ο Άγιος Κοσμάς, ο Πρώτος Δάσκαλος του Γένους».
***
Αυτά σχετικά με τη Δρόβιανη, το ελληνικό κεφαλοχώρι των Άγίων Σαράντα, τα εκπαιδευτικά της ιδρύματα στα χρόνια της δουλείας, τους σοφούς δασκάλους και συγγραφείς που ανέδειξε, καθώς και για την επίσκεψη του Πατροκοσμά, όπως την περιέγραψε ο Δροβιανίτης ιστοριοδίφης Ν. Μυστακίδης.
Από τότε πέρασε πάνω από ένας αιώνας πολεμικών περιπετειών και ανακατατάξεων. Πολιτειακές ανατροπές και εδαφικές ανακατανομές σημάδεψαν τον 20ο αιώνα, ο οποίος μας κληροδότησε νέα και δυσεπίλυτα προβλήματα.
Το βόρειο ηπειρωτικό κομμάτι, παρά πάσα έννοια δικαίου, παραχωρήθηκε στην Αλβανία και συμπεριελήφθη στον νεοσύστατο αλβανικό κράτος, προτεκτοράτο ουσιαστικά της Ιταλίας, για να ασκεί ανενόχλητα τη Βαλκανική της πολιτική, όπως απέδειξαν τα γεγονότα κατά τον Πρώτο και κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μέσα σε όλες τις ανατροπές και τις πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις και αναδιαρθρώσεις, μετά τον Δεύτερο Μεγάλο Πόλεμο, το πηδάλιο του αλβανικού κράτους ανέλαβε το κομμουνιστικό καθεστώς με ηγέτη τον Ενβέρ Χότζα. Στο νέο καθεστώς δόθηκε κατ’ ευφημισμό βέβαια, το βαρύγδουπο και ψευδεπίγραφο όνομα: «Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας». Όπως περίτρανα αποδείχθηκε, το καθεστώς αυτό ούτε λαϊκό ήταν και ούτε είχε σχέση με τη δημοκρατία. Στυγνή σταλινική δικτατορία ήταν, η οποία έβαψε τα χέρια της με το αίμα αθώων πολιτών.
Το μεγαλύτερο κατόρθωμα των νέων ηγετών, με τα μεγαλεπήβολα σχέδια, ήταν ότι κατεδάφισε ό,τι είχε απομείνει από τον πόλεμο και καταφέρθηκε με μεγαλύτερο μάλιστα ζήλο και μανία, εναντίον των Ελλήνων του βορειοηπειρωτικού χώρου, πολλές χιλιάδες από τους οποίους φυλάκισε, άλλους θανάτωσε και άλλους εξόρισε στη Μέση και στη Βόρειο Αλβανία.
Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με τη Δρόβιανη. Μια κωμόπολη που προπολεμικά έσφυζε από ζωή και κίνηση, με επιστήμονες πανελλήνιας εμβέλειας, με σχολεία ονομαστά, καταδικάστηκε στην αφάνεια και την ανυποληψία.
Το χωριό όπου αντηχούσαν μαθητικές φωνές ερήμωσε. Απέμειναν ελάχιστοι γέροντες που σέρνουν τα βήματά τους και παρακαλούν το Θεό να δώσει φώτιση στα παιδιά και εγγόνια τους να ξαναγυρίσουν στις ρίζες τους για να ζωντανέψει και πάλι ο ρημαγμένος τόπος.
Οι Δροβιανίτες, οπουδήποτε και αν βρίσκονταν, όπως έπραξαν και κατά τα παρελθόντα χρόνια, το ίδιο θα πράξουν και τώρα.
Είμαστε βέβαιοι ότι έχουν στραμμένα τα μάτια τους στον τόπο τους και με το χρόνο θα τον ανορθώσουν και θα τον αναστήσουν.
Γράφει ο ΝΙΚΟΣ Θ. ΥΦΑΝΤΗΣ για τον Πρωινό Λόγο
(από συνεργάτη μας στη Β. Ήπειρο)
ΠΗΓΗ: http://www.sfeva.gr
Μάθετε επίσης για το:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου