Οι στολές της Δερόπολης

Όλοι μας τελευταία παρακολουθούμε διαφόρους οργανωτές να παρουσιάζουν τις στολές την νύφης της Δερόπολης σε διαφορές εκδηλώσεις. Πολύ καλή η προσπάθεια αλλά δυστυχώς ο τρόπος που εμφανίζονται δεν έχει καμιά σχέση με την παράδοση και όλο το σκηνικό δίνει εντύπωση καλλιστείων. Παρουσιάζουν τις στολές της Δερόπολης δίνοντας σημασία στις εντυπώσεις πάνω στην ομορφιά της στολής, αγνοώντας τα παραδοσιακά στοιχειά που κουβαλάει.
Δυστυχώς οι χοροί και ο τρόπος που παρουσιάζονται αντιπροσωπεύουν την επαναστατική εποχή εναντίων της θρησκείας και της παράδοσης της περίοδος 1950-1990 που την αντικαταστήσανε με νέους επαναστατικούς χορούς και ύμνους που σήμερα οι χορογράφοι και οργανωτές μας τις παρουσιάζουν φανατικά ως παράδοση της Δερόπολης.
Όλοι τα βλέπουμε και όλοι σιωπούμε. Δυστυχώς ,ο τρόπος αυτός προσανατολίζει, εμφυτεύοντας στην νέα γενιά αυτή την καταστροφική εποχή ως παράδοση της Δερόπολης, καταργώντας την πραγματική παράδοση που ξεκινάει με το πολυφωνικό τραγούδι, τους τραγουδιστούς χορούς, τα τραγούδια της ταβλάς, και τους χορούς της νύφης με εξαιρετικά χαρακτηριστικά τα οποία έμπνευσαν τους δημιουργούς τις πρώτες δεκαετίες του 1900 να φτιάξουν την σημερινή στολή της νύφης.
Δεν μιλάω για ένα απλό γλέντι που ο καθένας μας θα βγάλει τα ντούφια του, αλλά για μια συγκεκριμένη στολή που αντικατάστησε την προηγουμένη παραδοσιακή στολή με δικιά της ιστορία που οφείλουμε να σεβαστούμε όταν αποφασίσουμε να την παρουσιάσουμε στο κοινό για τις παραδοσιακές της αξίες και όχι για καλλιστεία.
Ίσα ίσα αυτό το ρόλο αναλαμβάνουν οι οργανωτές που τους παρουσιάζουν –Να αναστηλώσουν την χαμένη μας παράδοση, αν είναι έτοιμοι.
Εμείς οι παλαιοί, που δεν ανήκουμε στην ηλικία των νέων, αλλά μας έχουν δεχτεί να μετέχουμε ενεργά σε αυτό το φόρουμ, έχουμε καθήκον να μεταβιβάσουμε από γενιά σε γενιά. την παράδοση μας.
Μην εκπλαγείτε αν σας πω, πως η στολή της νύφης που βλέπομε σήμερα, δεν είναι η γνήσια παραδοσιακή που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, αλλά η νέα στολή της νύφης που αντικατάστησε την προηγουμένη. Φτιάχτηκε από τους ξενιτεμένους στις αρχές του εικοστού αιώνα που θα φορούσε η νύφη αποκλειστικά την ημέρα του γάμου της και στα φιλέματα. Το ζητούσαν και οι νέες καιρικές συνθήκες. Η διαμόρφωση της εξυπηρέτησε προς το καλλίτερο. τις ανάγκες αυτές, να γίνει ποιο ελαφριά, προσθέτοντας με πολύ μεράκι, λεπτότητα και ομορφιά.
Μετά το 1990, Δεροπολίτισσες οι νυφάδες της ξενιτιάς, την απορρίψαν προτιμώντας το βέλος.
Έχουμε μεγάλη ποικιλία ,σαν παραδοσιακές στολές και ενδυμασίες, που η κάθε στολή κάνει αντιληπτή την μεταβίβαση από νύφη της Κυριακής σε νύφη των φιλεμάτων του πρώτου Σαββάτου μετά γάμου, έπειτα σε νύφη της δευτέρας που θα αλλάξει όταν γίνει πρωτομάνα, και στη συνέχεια μεσήλικα, πεθερά, γριά και χήρα

Παρακάτω δημοσιεύω την παραδοσιακή στολή της νύφης ακριβώς όπως την έγραψα το 1986 μετά από δυο χρονιά έρευνας στο χωριό μου τη Γλύνα.

Παλιά Ριζιώτικη στολή
1.Άσπρο φουστάνι(ανεμωτή φουστανέλα)
2.Γκοντόσι (ένα είδος πουκάμισο αντρικό ως τη μέση) Εκεί που σμίγουν τα δυο φύλα έχει κουμπιά άσπρα. Ο λαιμός έχει κέντημα καθώς και τα δυο φύλα πάνω-κάτω.
3.Σίτα χωρίς κέντημα
4.Σιαγκούνι(μακρύ ως το γόνατο χωρίς μανίκια) Είναι φτιαγμένο από άσπρο μάλλινο ύφασμα. Ρίχνεται από πάνω ως τον αγκώνα και είναι φαρδύ προς τα κάτω.
5.Κάλτσες Αυτές είναι φτιαγμένες σαν τούμπο και φοριούνταν κάτω από το γόνατο ως το μάτι του ποδαριού. Ήταν κεντημένες με διάφορα χρώματα.
6.Τσοράπια Ήταν μάλλινα δίχως χρώματα και φοριούνταν όπως σήμερα.
7.Κοντουρες. Παπούτσια με μύτη που θηλυκώνονταν μπροστά
8.Μαχραμάς. Άσπρο μαντήλι χοντρό δενόταν στο κεφάλι και το ονομάζουν «πόσι

 Παρακάτω δημοσιεύω ένα πιστό αντίγραφο χωρίς την παραμικρή αλλαγή για την παραδοσιακή στολή του τσολιά της Γλύνας.
Σίγουρα που αν υπήρχαν διαφορές, σε όλη την πεδιάδα της Δερόπολης, θα ήταν ασήμαντες.

Παλιά αντρική στολή Ριζιώτικη
1.Φουστανέλα με 300-400 και 500 ανέμες
2.Πουκάμισο. Πλάτη με πλατιά μανίκια και κοντά ως τον αγκώνα. Μπροστά είχε κέντημα.
3.Φανέλα. Άσπρη και βαμβακερή. Φοριόταν για να μην μένουν τα χέρια γυμνά από τον αγκώνα ως το μάτι του χεριού, επειδή τα μανίκια του πουκάμισου ήταν κοντά
4.Γελέκι. Μαύρο από έξω, κόκκινο από μέσα. Ήταν κεντημένο με διάφορα χρώματα.
5.Παντελόνι. Σώβρακο μακρύ, φανελένιο που στο γόνατο δενόταν κορδέλα μαύρη η κόκκινη
6.Σκουφιά. Στο κεφάλι τα χρόνια τα παλιά φορούσαν σκούφια κόκκινη με τζιούφκα φτιαγμένη με γνέματα που κρεμόταν πίσω από το καπέλο. Φοριόταν και καπέλα μαύρα στρογγυλά η δίκοχα
7.Παπούτσια. Φορούσαν πόχες με τζιούφες
8’κάλτσες. Μάλλινες άσπρες κεντημένες στην πατούσα και στο πάνω άκρο. Φοριούνταν κάτω από το γόνατο
9.Ζωνάρι. Ζώνη πλατιά


Μια αντρίκια φουστανέλα θέλει δέκα μέτρα άσπρο ύφασμα.

Του Χρήστο Γιάννη
ΠΗΓΗ: http://www.neb.gr