Δεροπολίτισσα

Η Δεροπολίτισσα είναι δημοφιλές ελληνικό πολυφωνικό δημοτικό τραγούδι της Δρόπολη. Τραγουδιέται και στην υπόλοιπη  Βόρεια Ηπείρος , καθώς και σε περιοχές της Ελλάδας.

Θεματολογία

Το τραγούδι είναι ένα μοιρολόι το οποίο αναφέρεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και στους βίαιους εξισλαμισμούς και τις κακουχίες που υπέστη ο Ελληνισμός από τις οθωμανικές πολιτικές στην περιοχή. Οι ερευνητές του 19ου αιώνα, Παναγιώτης Αραβαντινός και Κωνσταντίνος Σάθας, πιστεύουν ότι αναφέρεται σε εξέγερση του 1565 και στις τραγικές συνέπειες που είχε η αποτυχία της. Κατά τους Ν. Παπαδόπουλο και Α. Μαμμόπουλο το τραγούδι χρονικά πρέπει να τοποθετηθεί στην περίοδο 1600-1700. Υπάρχουν αρκετές παραλλαγές του τραγουδιού, όπως αυτές που παρουσιάζονται από τον Αραβαντινό, τον Α. Παπακώστα και τον Ν. Πατσέλη. Η Δεροπολίτισσα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από τον Αθανάσιο Πετρίδη (Νεοελληνικά Ανάλεκτα Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού, Α' 1870, σελ. 74 - 75), με μικρές παραλλαγές από το σημερινό τραγούδι.

Η Δεροπολίτισσα αποτελεί αντιπροσωπευτικό τραγούδι της Δρόπολης, περιοχής κοντά στο Αργυρόκαστρο, στη νότια Αλβανία. Τραγουδιέται όμως από όλες τις ελληνικές κοινότητες που ζουν στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ηπείρου, αλλά και στην Ελλάδα, στο χωριό Κτίσματα, Πωγωνίου, κοντά στην ελληνοαλβανική μεθόριο.

Εκτέλεση 

Το τραγούδι εκτελείται σε ρυθμό 3/4 των 4/4 (2-2) αλλά και των 5/8 και χορεύεται αντίστοιχα ως προς τους δύο πρώτους ρυθμούς ως συρτό "στα τρία" και "στα δύο". Η πρώτη φωνή (ο πάρτης) τραγουδάει την εκάστοτε μελωδούμενη φράση, ενώ η δεύτερη φωνή, το "ίσο", και το "κλώσμα" συνοδεύουν την χορωδιακή εκτέλεση.

Στοίχοι

Οι τραγουδιστές σε δεύτερο πρόσωπο εκλιπαρούν μια νεαρή Χριστιανή, κοπέλα από τη Δρόπολη, να μην ακολουθήσει το παράδειγμά τους, αλλά να διατηρήσει την πίστη της και να προσευχηθεί και για αυτούς στην εκκλησία. Τμήμα των στοίχων έχει ως εξής:
Μωρ' Δεροπολίτισσα,
μωρ' καημένη
μωρ' Δεροπολίτισσα, ζηλεμένη,
βάλ' το φέσι σου στραβά
σίντα πας στην εκκλησιά,
με λαμπάδες με κεριά
και με μοσχοθυμιατά.
Και προσκύνα για τ' εμάς,
για τ' εμάς τους Χριστιανούς,
τι μας πλάκωσ' η Τουρκιά
και μας σφάζουν σαν τ' αρνιά.