ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΩΡΑΣ

Aυτή την Κυριακή λοιπόν η ώρα αλλάζει. Γιατί αλλάζει όμως; Γιατί διαρκεί 23 ώρες το 24ωρό μας κάθε τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και 25 ώρες κάθε τελευταία Κυριακή του Οκτώβρη; Γιατί κάθε κράτος στη Γη έχει τη δική του ώρα; Γιατί μπαίνουμε στη διαδικασία αλλαγής ώρας; Ποιανού ήταν ιδέα; Πότε ξεκίνησε αυτό το μέτρο; Εφαρμόζουν όλες οι χώρες το μέτρο; Υπάρχουν επιπτώσεις ή οφέλη από αυτή την ιστορία;

Έπειτα από μια μικρή έρευνα, μπορεί να διαπιστώσει κάποιος ότι αυτή ιστορία έχει αρκετό ενδιαφέρον, διότι εμπλέκονται, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, διάφοροι άνθρωποι, γεγονότα και καταστάσεις όπως ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, το πετρέλαιο, η ενεργειακή κρίση, τα Δρομολόγια των τρένων, ο Ούγκο Τσάβες, το Ευρωπαϊκό συμβούλιο, το Γκρίνουιτς και τοInternet Swatch.

Που να φανταζόταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος σε τι μπελάδες θα μας έβαζε πριν 200 χρόνια…

Τα ξημερώματα της Κυριακής, 25 Οκτωβρίου 2009, λήγει η εφαρμογή του μέτρου της θερινής ώρας (DST) και επανέρχεται η κανονική χειμερινή. Έτσι από τα χαράματα της Κυριακής, τα ρολόγια στην Ευρώπη χτυπούν χειμώνα, επιστρέφοντας στην πραγματική, ηλιακή ώρα, καθώς οι δείκτες των ρολογιών θα πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα πίσω, δηλαδή στις 03.00.

Δυο φορές το χρόνο κάνουμε γυμναστική στα ρολόγια μας. Κάποτε είχαμε μόνο επιτραπέζια, χειρός, άντε και κανένα του τοίχου. Στη σύγχρονη εποχή όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Έχουμε κινητά τηλέφωνα, βίντεο, στερεοφωνικά, ηλεκτρικές κουζίνες, αυτοκίνητα, dvd, pc, laptop, notebook, ipod, iphone και ένα σωρό άλλες συσκευές οι οποίες έχουν ενσωματωμένο ψηφιακό ρολόι. Είναι βέβαιο ότι πολλοί θα ασχοληθούν το πρωί της Κυριακής ή την προηγούμενη, με την ρύθμιση ουκ ολίγων συσκευών, μέσα από πολύπλοκα εγχειρίδια χρήσης.

Ηλιακές διαδρομές και Τοπική ώρα

Για χιλιάδες χρόνια ο Ήλιος ήταν το ρολόι του ανθρώπου. Όταν βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο στον ουρανό, τότε ήταν μεσημέρι. Κανονικά, αν ακολουθούσαμε με απόλυτη ακρίβεια κάθε βήμα του βασιλιά ήλιου, κάθε τόπος θα έπρεπε να έχει τη δική του ώρα, έτσι ώστε όταν ο Ήλιος μεσουρανεί στον τόπο αυτόν τα ρολόγια να δείχνουν 12 το μεσημέρι. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι οι διάφοροι τόποι, ακόμη και μέσα στην ίδια χώρα (π.χ. η Κέρκυρα και η Ρόδος), θα είχαν διαφορετική ώρα.

Το γεγονός αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην αέναη περιστροφή του πλανήτη μας γύρω από τον άξονά του, που την αντιλαμβανόμαστε από την ημερήσια διαδρομή του πύρινου άστρου στον ουρανό μας. Ετσι, ο Ήλιος κατά τη διάρκεια της ημέρας περνάει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, πάνω από διαδοχικά γεωγραφικά μήκη και επομένως μεσουρανεί διαδοχικά, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε κάθε τόπο.

Η ώρα Γκρίνουιτς και το πρόβλημα των τρένων

Η ανάγκη για ενιαίο υπολογισμό της ώρας γεννήθηκε μόλις τον 18ο αιώνα. Μάλιστα, η πρώτη χώρα που εφάρμοσε ενιαία ώρα σε ολόκληρη την επικράτειά της ήταν η Μεγάλη Βρετανία το 19ο αιώνα. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τα δρομολόγια των τρένων, καθώς επικρατούσε σύγχυση με τη διαφοροποίηση της ώρας στους σταθμούς που πραγματοποιούσαν στάση. Η απόφαση για την εφαρμογή κοινής ώρας σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, πάρθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1847. Λίγες δεκαετίες αργότερα, το 1880 ορίστηκε, με νομοθετική πράξη, η ώρα του Γκρίνουιτς ως η κύρια ώρα της Μεγάλης Βρετανίας.

Η επίσημη ώρα των κρατών

Το 1884 η ώρα του Γκρίνουιτς υιοθετήθηκε ως η βασική ώρα υπολογισμού για ολόκληρο τον πλανήτη. Βάση της Μεσημβρινής ώρας Γκρίνουιτς, ολόκληρη η Γη χωρίστηκε σε ζώνες ώρας, δηλαδή σε 24 συνολικά ίσες ατράκτους (κάθε άτρακτος έχει πλάτος 15 μοίρες) και συμφωνήθηκε ότι όλοι οι τόποι χώρες που ανήκουν στην ίδια άτρακτο να έχουν την ίδια επίσημη ώρα που θα διαφέρει από την διπλανή της άτρακτο κατά μία ώρα.

Όσο για τις περιπτώσεις εκείνες που μια χώρα εκτείνεται μέσα σε δύο ατράκτους, έχει ορισθεί το κράτος να έχει την επίσημη ώρα της ατράκτου που βρίσκεται η πρωτεύουσά του. Αυτό ισχύει και για εμάς, δηλαδή όλη η χώρα ακολουθεί την ώρα της δεύτερης ατράκτου στην οποία βρίσκεται η Αθήνα. Η άτρακτος αυτή απέχει 30 μοίρες (δηλαδή δύο ώρες) από την άτρακτο που βρίσκεται το Γκρίνουιτς του Λονδίνου, και μια ώρα από την άτρακτο της Κεντρικής Ευρώπης που ανήκουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Επίσημη ώρα Ελλάδος και ρολόγια εκτός τόπου και χρόνου

Η πιο ακριβής έκφραση που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για τις ενδείξεις των ρολογιών μας στην Ελλάδα, κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους (τους επτά δηλαδή μήνες που εφαρμόζεται η θερινή ώρα) είναι ότι βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου. Ακόμη όμως και όταν επιστρέφουν στους κανονικούς χειμερινούς ρυθμούς τους, η μόνη περιοχή που οι δείκτες κινούνται εντός τόπου και χρόνου είναι το λεκανοπέδιο της Αττικής.

Στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας χάνουν ή κερδίζουν ανάλογα. Η τοπική ώρα της Θεσσαλονίκης είναι διαφορετική από εκείνη της Αθήνας, όπως και αυτή μεταξύ της Κέρκυρας και της Ρόδου. Η Κέρκυρα για παράδειγμα ανήκει στην πρώτη άτρακτο, η Ρόδος στο άκρο της δεύτερης ατράκτου και η Αθήνα βρίσκεται κάπου στη μέση. Λίγοι γνωρίζουν ότι η τοπική ώρα της Λάρισας έχει περίπου δέκα λεπτά διαφορά με την τοπική ώρα του Ρεθύμνου, όπως ακριβώς συμβαίνει με την Καλαμάτα και τη Σάμο.

Φανταστείτε όμως τι μπέρδεμα θα προκαλούσε και πόσες δυσκολίες θα αντιμετωπίζαμε στις συναλλαγές μας και στις καθημερινές δραστηριότητες αν κάθε πόλη σημείο στην Ελλάδα ακολουθούσε την τοπική του ώρα. Για να αντιμετωπιστεί και πρακτικά στις ενδείξεις των ρολογιών μας αυτό το πρόβλημα, δεχόμαστε ότι στην Ελλάδα επίσημη ώρα είναι αυτή των Αθηνών. Έτσι ένα μηχανικό ρολόι, ουσιαστικά δε μετράει το μέσο ηλιακό χρόνο, αλλά απλώς εντοπίζει το χρόνο που έχουμε κοινά αποδεχτεί και καθιερώσει, με βάση την συνεχή εναλλαγή νύχτας και ημέρας.

Θερινή Ώρα -DST (Daylight Saving Time)

Η θερινή ώρα είναι η αλλαγή της ώρας που ένα κράτος διαλέγει να υιοθετήσει για ένα χρονικό διάστημα του έτους. Η αλλαγή αυτή είναι κατά μία ώρα μπροστά από την ηλιακή ώρα την τελευταία Κυριακή κάθε Μάρτη, η οποία επανέρχεται την τελευταία Κυριακή κάθε Οκτώβρη.

Βασίζεται σε ένα σύστημα που σκοπό έχει την καλύτερη αξιοποίηση του φωτός της ημέρας, καθώς είχε παρατηρηθεί το χειμώνα ότι ο Ήλιος ανέτειλε μία ώρα αργότερα απ’ ότι το καλοκαίρι. Όσον αφορά την εφαρμογή της θερινής ώρας κάθε άνοιξη. το θέμα δεν είναι επιστημονικό, δεν βασίζεται δηλαδή σε κάποιες αστρονομικές παρατηρήσεις, αλλά καθαρά πρακτικό. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι δεν ανακατεύεται σε αυτή την ιστορία το Εθνικό Αστεροσκοπείο, αλλά την ευθύνη έχει το υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών, γεγονός που δεν αποτελεί ελληνική ιδιοτροπία, γιατί και στις Η.Π.Α. το υπουργείο Μεταφορών ενημερώνει τους Αμερικανούς τι να κάνουν με τα ρολόγια τους και πότε.

Ενεργειακό πρόβλημα και Θερινή Ώρα (DST)

Στον 20ό αιώνα ο άνθρωπος έχει αλλάξει τα φώτα στο χρόνο. Αρχίζοντας από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εφάρμοσαν τη θερινή ώρα, ώστε να εξοικονομηθούν ενεργειακοί πόροι, διότι αν έχεις ήλιο στις 8 το βράδυ, δεν ανάβεις τα φώτα και περισσεύει πετρέλαιο για να αλληλοσκοτώνονται.

Η θερινή ώρα όμως, είναι ουσιαστικά προϊόν της πετρελαϊκής κρίσης των αρχών της δεκαετίας του1970. Συνολικά, κατά τους επτά μήνες της θερινής ώρας, εξοικονομούμε περίπου 210 ώρες ενέργειας εκμεταλλευόμενοι τον ήλιο. Η εφαρμογή του μέτρου ουσιαστικά δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εφεύρημα των κρατών για να ξεκινούν οι καθημερινές μας δραστηριότητες νωρίτερα και να εκμεταλλευόμαστε περισσότερες ώρες ηλιακού φωτός.

Εναλλακτικά της θερινής ώρας θα μπορούσαμε να ξυπνούσαμε μία ώρα νωρίτερα την θερινή περίοδο για να εκμεταλλευόμαστε το ηλιακό φως. Αυτό όμως θα προκαλούσε αντιδράσεις. Η λύση ήταν να τυποποιηθεί το σύστημα της θερινής ώρας. Έτσι βαφτίζουμε το επτά, οκτώ ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι και κανείς να μην αντιδρά.

Ιστορία της θερινής ώρας και Παγκόσμιοι πόλεμοι

Η πρώτη αναφορά που υπάρχει για χρησιμοποίηση της θερινής ώρας ήταν από τον Βενιαμίν Φραγκλίνο το 1784, σε ένα γράμμα του που δημοσιεύθηκε σε μία γαλλική εφημερίδα. Σε αυτό δεν υπάρχει αναφορά για αλλαγή της ώρας αλλά πρόταση να ξυπνούν οι άνθρωποι μία ώρα νωρίτερα, ώστε να υπάρχει διαθέσιμο περισσότερο φυσικό φως κατά τους θερινούς μήνες.

Η πρώτη φορά που προτάθηκε το ζήτημα σοβαρά ήταν από έναν Άγγλο φυσικό, τον William Willett στο άρθρο του «Waste of Daylight» που δημοσιοποιήθηκε το 1907, αλλά τελικά δεν κατάφερε να πείσει την Βρετανική κυβέρνηση.

Εντούτοις, η πρώτη φορά που εφαρμόστηκε η ιδέα ήταν από την Γερμανική κυβέρνηση, κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1916. Λίγο μετά, στο ίδιο έτος, ακολούθησε το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία. Αργότερα τον Μάρτιο του 1918, το Αμερικανικό Κογκρέσο καθιέρωσε την τυπική χρήση των χρονικών ζωνών και επισημοποίησε την αλλαγή της θερινής ώρας για όλον τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Το μέτρο αυτό όμως καταργήθηκε αμέσως, λόγω της δυσαρέσκειας του κόσμου. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Β/ Παγκοσμίου Πολέμου, ορισμένες χώρες κυρίως της Κεντρικής Ευρώπης αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες προχώρησαν τα ρολόγια τους μία ώρα μπροστά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενώ στη Βρετανία δύο ώρες μπροστά κατά τους θερινούς μήνες και μία ώρα τους χειμερινούς. Οι αλλαγές αυτές δεν ήταν ποτέ σταθερές αλλά αναπροσαρμόζονταν αναλόγως, για όσον καιρό υπήρχε πρόβλημα. Από τα παραπάνω, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι μαζί με τις ενεργειακές ανάγκες, ένας σοβαρός λόγος για την εφαρμογή του μέτρου της θερινής ώρας, ήταν ο συντονισμός και οι επιχειρησιακές ανάγκες, στους δύο παγκοσμίους πολέμους.

ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΩΡΑ

Ένα κατάλοιπο της Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα είναι η λεγόμενη «Κατοχική Ώρα»! Σε ένα μεγάλο μέρος από το χρονικό διάστημα στο οποίο η πατρίδα μας βρισκόταν κάτω από την μπότα των Γερμανών ίσχυε και σε μας εδώ στην Ελλάδα η ώρα Βερολίνου! Επομένως, για όσους έχουν γεννηθεί στις κάτωθι ημερομηνίες θα πρέπει να προσθέσουμε μία ώρα για να βρούμε την πραγματική ώρα γέννησης τους (στην αντίστοιχη κλασική «Ώρα Ελλάδας» δηλαδή).

2/11/1942 – 29/3/1943
4/10/1943 – 3/4/1944
2/10/1944 – 1/11/1944
<!–[if !supportLineBreakNewLine]–>
<!–[endif]–>

Ποιες χώρες εφαρμόζουν το μέτρο;

Αν νομίζει κάποιος ότι το μέτρο το εφαρμόζουν όλες οι χώρες στον πλανήτη η απάντηση είναι αρνητική, διότι δεν έχουν όλοι το ίδιο πρόβλημα.

Το παιχνίδι με τις ώρες δεν το παίζουν οι χώρες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό, όπου η μέρα διαρκεί 12 ώρες και η νύχτα άλλες τόσες. Αντίθετα, όσο πιο κοντά κατευθύνεται κανείς προς τους Πόλους, τόσο περισσότερο ηλιακό φως είναι διαθέσιμο κατά τις πρωινές και βραδινές ώρες.

Επίσης, άλλο πρόγραμμα ακολουθούν οι Βορειοαμερικανοί, άλλο οι Ευρωπαίοι, άλλο οι Νοτιοαμερικανοί. Γενικά ο καθένας κάνει ότι θέλει, αφού ο χρόνος είναι σχετικός (π.χ. η πολιτεία Νιουφάουντλαντ του Καναδά απέχει μισή ώρα από άλλες περιοχές στην ακτή του Ατλαντικού, το Πακιστάν βρίσκεται μισή ώρα πίσω από την Ινδία, ενώ το Νεπάλ μόλις 15 λεπτά μπροστά.

Χονδρικά 70 με 80 χώρες εφαρμόζουν το μέτρο της θερινής ώρας. Στο χάρτη φαίνονται με γαλάζιο χρώμα οι χώρες και οι περιοχές που ακολουθούν το σύστημα της θερινής ώρας, με πορτοκαλί αυτές που το ακολουθούσαν παλιότερα και κόκκινο αυτές που δεν το ακολούθησαν ποτέ.

Ούγκο Τσάβες και Βενεζουέλα σε μια ιδιότυπη ζώνη ώρας

Η Βενεζουέλα πέρασε τον Δεκέμβριο του 2007 στη δική της, ιδιότυπη ζώνη ώρας, μετακινώντας τους δείκτες του ρολογιού μισή ώρα πίσω. Ο πρόεδρος Ούγκο Τσάβες μεταρρύθμισε το χρόνο προκειμένου να έχει ξημερώσει, όταν ξυπνά ο περισσότερος κόσμος και να βελτιωθούν έτσι οι επιδόσεις εργαζομένων και μαθητών.

«Δεν με ενδιαφέρει αν με λένε τρελό, η νέα ώρα θα εφαρμοστεί» είχε δηλώσει ο Τσάβες. Ο υπουργός Επιστήμης και Τεχνολογίας χαρακτήρισε πολύ θετικό το μέτρο, ωστόσο οι επικριτές του Τσάβες τον κατηγορούν ότι απλώς θέλει να διαφέρει στη ζώνη ώρας από το μεγάλο εχθρό του τις ΗΠΑ. Με αυτή την μεταρρύθμιση η Βενεζουέλα βρίσκεται έτσι τεσσερισήμισι ώρες πίσω από τη Μέση Ώρα Γκρίνουιτς.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Μέχρι το 1996 κάθε χώρα έκανε τα δικά της. Εμείς για παράδειγμα εφαρμόζαμε τη χειμερινή ώρα τον Σεπτέμβριο. Μετά ανέλαβαν οι Βρυξέλλες και η χειμερινή ώρα ισχύει από την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου. Η θερινή ώρα ισχύει από την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθούσε να ρυθμίσει το ζήτημα από το 1976, αν και από την αρχή όλα τα κράτη μέλη εναρμονίστηκαν με την ημερομηνία έναρξης της θερινής ώρας, προέκυψαν έντονες διαφωνίες για την ημερομηνία λήξης της. Τελικά, συμφωνία για κοινή ημερομηνία έναρξης και λήξης της θερινής ώρας, επιτεύχθηκε το 1994 και το μέτρο άρχισε να ισχύει από το 1996, στη μορφή που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα.

Επιπτώσεις και οφέλη από το μέτρο

Οι απόψεις για τις επιπτώσεις και τα οφέλη, για την υιοθέτηση ενός τέτοιου μέτρου, το οποίο είναι ένα λεπτό και δύσκολο θέμα διαφέρουν. Παραθέτου παρακάτω μερικές:

• Μελέτες που έχουν διεξαχθεί δείχνουν ότι στη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής της θερινής ώρας, οι θάνατοι από τροχοφόρα δυστυχήματα ελαττώνονται κατά τέσσερις φορές.
• Η θερινή ώρα ευνοεί τις κάθε είδους δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου το βράδυ, καθώς λαμβάνουν χώρα κάτω από το φως της ημέρας, δηλαδή υπό πολύ πιο καλές συνθήκες.
• Οι ειδικοί σε θέματα τουρισμού κρίνουν ότι η θερινή ώρα έχει θετική επίπτωση στον τουρισμό, καθώς παρατηρείται π.χ. αύξηση της ζήτησης για προϊόντα που χρησιμοποιούνται κατά τον ελεύθερο χρόνο (ποδήλατα, σκάφη κ.λπ.).
• Λόγω των αντιφατικών μελετών, είναι αδύνατον να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα όσον αφορά την επίπτωση της θερινής ώρας στο περιβάλλον, κυρίως δε κατά πόσον η θερινή ώρα προκαλεί αύξηση ή μείωση του όζοντος σε σύγκριση με τη μη αλλαγή της ώρας.
• Διαπιστώνεται ότι ο κατασκευαστικός τομέας και η γεωργία επωφελούνται από τη θερινή ώρα, ιδίως στις νότιες χώρες της Ευρώπης, λόγω του γεγονότος ότι το πρωί κάνει λιγότερη ζέστη την ίδια ώρα, απ’ ότι θα έκανε αν δεν υπήρχε το θερινό ωράριο.
• Οι πιθανές επιπτώσεις της θερινής ώρας στην υγεία σχετίζονται με το γεγονός ότι το σώμα πρέπει να προσαρμόζεται στην αλλαγή της ώρας τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο. Ως προς το θέμα αυτό οι ειδικοί συμφωνούν, με βάση τα μέχρι τώρα αποτελέσματα ερευνών, ότι οι περισσότερες δυσκολίες είναι μικρής διάρκειας και δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία

Παγκόσμια ώρα Internet Time

Η Ώρα Διαδικτύου είναι η νέα παγκόσμια ώρα που επινόησε η Swatch. Με αυτή τη νέα μέθοδο μέτρησης του χρόνου δεν υπάρχουν πια ζώνες ώρας, καθώς σε όλο τον κόσμο τα πάντα συμβαίνουν ταυτόχρονα, την ίδια στιγμή.

Η Ώρα Διαδικτύου διαιρεί τις 24 ώρες της ημέρας σε 1000 μονάδες, που ονομάζονται beats (χτύποι). 1 beat ισοδυναμεί με 1 λεπτό και 26,4 δευτερόλεπτα.

Η Ώρα Διαδικτύου προβάλλεται με το σύμβολο @ ακολουθούμενο από τρία ψηφία, δηλ. από @000 έως @999. Το @000 θεωρείται μεσάνυχτα στα αρχηγεία της Swatch, στο Biel της Ελβετίας, δηλαδή @000 = 00:00 UTC+1, μια ζώνη που ονομάζεται Biel Mean Time (BMT).

Ο αριθμός είναι ίδιος για όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Η ιντερνετική ώρα είναι ανεξάρτητη από την τοπική. Όταν στην Ελβετία είναι μεσάνυχτα, σε όλο τον κόσμο η ιντερνετική ώρα είναι @000. Αυτό σημαίνει ότι τα ρολόγια που δείχνουν την ιντερνετική ώρα, πρέπει να ‘ξέρουν’ σε ποιο σημείο της γης βρίσκονται, μιας και πρώτα πρέπει να γίνει κάποια μετατροπή σε UTC+1.

Ανάρτηση:Αλέξανδρος Γκίνος

ΠΗΓΗ: Στείρι Βοιωτίας