Μου
πέφτουν στο μάτι, όταν ξεφυλλίζω το σημειωματάριο μου, αυτές οι λέξεις. Γίνεται
λόγος για πολλά εντυπωσιακά πορτρέτα γυναικών της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.Είναι πορτρέτα από την Δρόπολη, Δρόβιανη, Βούρκο, Ριζά,
Δεν μπορεί
να μην σου αφήσει ίχνη, η μόρφωση, η ευγένεια, η καθαριότητα της Δροπολίτισσας,
το νοικοκυριό, η κομψότητα και η αρχοντιά της Δροβιανίτισσα,η φιλοξενία, η
υπομονή της λεημονιάρας
Βουρκάρισσας,η εξυπνάδα, η ομορφιά και στωικότητα αυτής των Ριζών. Μέσα
σε αυτό το πνεύμα είναι και το ανάστημα της ανδρείας τους. Πίνοντας καφέ με τον
γνωστό αλβανό πολιτικό Σπαρτάκ Μπράχο πρόσφατα στο Μεσοπόταμο, μου είπε: «Δεν
θέλω να σας κολακεύσω, όμως μπορώ να πω ότι οι έλληνες μειονοτικοί εδώ στην
Αλβανία είναι έξυπνοι, εργατικοί και
μορφωμένοι ανθρώποι. Έχω νύφη από την Ελληνική Μειονότητα και είμαι υπερήφανος
γι’ αυτή.» |
| Θύμιος Μαξακούλης πρόεδρος της εταιρίας Truck& Bus |
-Ξέρεις
τι σκέφτηκα – συνεχίζει αυτός –να επενδύσω στην διαμόρφωση της πλατείας του
χωριού και εκεί κάπου να στήσω ένα μικρό άγαλμα με το πρόσωπο της γιαγιάς μου. Όχι να βλέπω
το προσωπό της στην φαντασία , αλλά , έτσι
αγνά, «ζωντανά»
Ύστερα
κατεβάζοντας το κεφάλι σκεφτικός «Δεν μπορώ
να φανταστώ το χωριό της γιαγιάς μου χωρίς αυτήν. Έχει αφήσει ίσκιο βαρύ
στο χωριό. Οι άντρες την σεβόνταν για την αντρεία και την σοφία της, όπως είχε
και το ονομά της» Αυτό κρατάει στις αναμνήσεις του ο Ευθύμιος, αυτό λένε κι όσοι την γνωρίζαν όχι μόνο από το χωριό
της, αλλά και τα γύρω χωριά. Με πολύ απλό λόγο: ήταν το μπροστάρι του χωριού
στα δύσκολα και στις χαρές. Έχει υποφέρει πολύ, αλλά την
ευγένεια , την παληκαριά, την τόλμη , την αποφασηστικότητα δεν μπόρεσε να την μειώσει ούτε το πιο άγριο
κομμουνιστικό καθεστώς όπου της τιμώρησε
το γιο για 18 χρόνια στις φυλακές της Αβανίας
για εχθρική δραστηριότητα
εναντίον της λα΄ι΄κης εξουσίας. Μια φορά το μήνα αυτή η καπετάνα μάνα, που δεν
ήξερε καν την αλβανική γλώσσα, θα
πήγαινε στο Σπάτσι που εκτελούσε την ποινή ο γιος της. Ήταν τόσο μακρυά, στην Βόρεια Αβανια , και η
συγκινωνία πάρα πολύ δύσκολή. Όμως δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο που να σταματούσε
την λέβέντησα μανα. Επίσης και οι ίδιοι
οι έμπιστοι του καθεστώς δίσταζαν μποστά στην αποφασηστικότητα και το
θάρρος αυτής της Τζιαβαιλήνας. Όπως λένε
ότι το παλικάρι το σέβονται και οι εχθροί. Πολλές φορές προσπαθούσαν να την
παραπλανήσουν ότι το παιδί της το μετάθεσαν
με σκοπό να μην το συναντούσε. Ακόμη και
στη φυλακή τον φοβούνταν τον πράκτορα της Ελλάδας , όπως τον αποκαλούσαν.
Υπήρχε δύναμη να ξεκολούσε την μάνα αυτή
από την πυλή της φυλακής; Αφηγούνται οι χωριανοί. Όταν γινόταν ο λόγος για να
φυλαξουν το χωριό από επιδρομές των αλλόθρησκιων {γιατί το χωριό αυτό είχε γίνει
στόχο των λιάμπηδων να το εξοντόσουν και
να το κάνουν βοσκοτόπια δικά
τους}αυτή ήταν δίπλα στους άνντρες.
Αναφέρομε ένα μικρογεγονός.Μια τσέτα αλλόθρησκιοι , μπαλίστες μπήκαν στο χωρίο , το λεηλάτησαν και με την
δύναμη των όπλων συγκέντρωσαν τους άντρες στην εκκλησία του χωριού. Τους
βασάνιζαν ζητώντας που έχουν κρυμμένα τα όπλα, χρήματα και βιό.Ανάμεσα στους άντρες ήταν και ο
σύζηγος της Σοφίας. Αυτή όταν άκουσε τα
βουγγητά των αντρών,, άρπαξε ένα παλούκι, φώναξε τις άλλες γυναίκες «Ελάτε να
τα χτυπήσομε τα σκυλιά, μας δέρνουν τους άντρες. Που είναι η αξιοπρλεπεια μας;»
Έτσι , σαν θύελλα,με το παλούκι στο χέρι, μπήκε στην εκκλησία Οι μπαλίστες
πάγωσαν μπροστά στο τρελο θάρρος ετούτης της γυναίκας. Κάποιος απο αυτούς της
σήκωσε το όπλο, αλλά αυτή τον χτύπησε με το παλούκι. Η ανδρεία των μπάλιστων
έμεινε αμήχανη μπροστά στην καπετάνα γυναίκα Μόνο μια τέτοια πρωτοβουλία
γλύτωσε τους άνδρες και σήκωσε το
άναστημα αυτής της λεβέντησας. Και έχει
δίκιο ο Θύμιος να την έχει μέσα του αυτή
την ψυχή, να υπερηφανεύεται με την γιαγιά του, αυτή που του άφησε κάτι στα
γονίδια του, την ευγένεια, την τόλμη, , την αγάπη για την γεννέτειρα και τους
ανθρώπους. Και αξίζει να είναι παρούσα στην πλατεία του χωριού. Να περιμένει
και το Ευθύμιο. Με το αγέρωχο βλέμμα. Με την αγκαλιά ανοιχτή .
2. ΤΟ ΣΤΗΘΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΣΚΑΠΤΙΚΟ ΟΧΥΜΑ
Δεν
τραβούσαν χέρι. Ήθελαν να σηκώσουν λατομείο
στην θύρα του χωριού Λύβενα. Για
αυτούς δεν είχε σημασία τι
απόλειες θα είχε για τους κατοίκους, η
υγεία των ανθρώπων , το περιβάλλον, οι μελλοντικές γεννιές... Για αυτούς μετρούσε το χρήμα. Μια φωνή έβαλε η Γιανούλα όταν πήρε σήμα , ότι οι
«πιρατές» ανηφόρησαν. Με το ξύλο στο
χέρι ανταποκρίθηκε η αδερφή της η Φαρούφω. . Το συναγερμό έδωσε η Βίτο. Όλοι έτρεχαν στο μέρος που
ανηφορούσαν οι καταχτητές με το σκαπτικό
όχυμα συνοδευμένοι και από αστυνομικούς,
εφόσον είχαν τους κάνει πίσω μερικές φορές. Όλες οι γυναίκες ενώθηκαν πλάτη με πλάτη. Το όχυμα
προχωρούσε. Μερικά εκατοστά από τα
στήθοί των γυναικων. Άτρόμητο το μάτι τους. Το βαριό όχυμα σταμάτησε. Ριχτηκαν
σε επίθεση οι αστυνομικοί. Τα παλούκια των γυναικών έγιναν σπάθια. Που
μπορούσες να σπάσεις στην ατσάλινη γραμμή των τζιαβελήνων;
-
Στο όνομα της ζωής
των παιδιών μας, πατήστε μας. Θα θυσιάσομε
να μην υποφέρουν τα παιδιά μας.
Αυτές κέρδισαν στην λύσσα των κερδοσκόπων αψηχόντας το μέλλον των κατοίκων
αυτού του χωριού. Κερδίσαν σε
αυτούς που βάζουν τα χρήματα πάνω απο την ζωή των παιδιών. Ήταν μια
ιστορία που επαναλβάνονταν. Και άλλες
φόρες αλλόθρησκιοι με χαρτιά πλαστά
ανηφόρησαν σε αυτό το χωριό να τους
αρπάξούν τα λιβάδεια, τις περιουσίες. Δεν μπόρεσαν. Το αλβανικό
κράτος έστειλε πολλές
φόρες τους μπάτσους. Ομώς εφυγαν χωρίς
καπέλα. Σαν αετές οι λυβυνιώτισσες γυναικες τους έβαλαν μπροστά. Και
κάποιος τους λέει «Εσείς είστε
Τζιαβαιλήνες σωστές »
3. ΑΠΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΙ ΔΑΚΡΥΑ
Πέρασαν
χρόνια.Δεν θα ξεχάσω ένα μικρό στιγμιότυπο με συγκινητικό συναίσθημα στο
χωριό της Αγιο Σοφίας. Μια συνάντηση των συνταξιούχων δασκάλων της Εθνικής
Ελληνικής Μειονότητας. Μεταξύ τους ,πολλές δασκάλες με τα ασπρα τα μαλιά
τους,σιωπήλες, που με την σπουδαία φρονησή και αφσιωσή τους , ακτινοβόλησαν
τόσα χρονια στοργική αγάπη , αρχοντιά,
ευγένεια, την όμορφη και γλυκιά
ψυχή τους, φωτίζοντας τα παιδιά
με τις γνώσεις και απέραντη αγάπη για την ελληνικη μόρφωση και γλώσσα.
-
Θα απαγγειλω κι
εγω—ακούστηκε μια φωνή από το τέλος της αίθουσας.
Ήταν
στο τέλος το καλλητεχνικό πρόγραμμα που έδιναν οι μαθητές της περιοχής εκείνης. Έπεσε μια σιωπή. Μια
κοντή γριά με άσπρα μαλιά , με κάτι μάτια ωραία
που στο βάθο τους διατηρούσαν την
φρεσκάδα μιας μακρυνής νεότητας σηκώθηκε.
Ήταν η Μαργαρίτα Μπάχο από την Λεσνίτσα. , μια
από τις εφτά της γενιάς της και
της φυλή της που εργάστηκαν ως εκπαιδευτικοί της ελληνικής γλώσσας στα χωριά του Βούρκου και των Ριζών.
-
Θέλω να απαγγείλω,
όπως απάγγελα με αγάπη κάποτε των μικρούληδων , όταν τα μάθαινα στο νήπιο. . Και τώρα μου έρχονται μπροστά εκείνα τα πρόσωπα αγγελούδια, σαν τα λουλούδια της άνοιξης που τιτίβιζαν σαν μικρά πουλιά . Αυτά είναι μέσα μου, στην ψυχή μου και τιτιβίζουν. Αυτά
έμειναν μια άνοιξη και άσβηστο
όνειρο μέσα μου που μου δίνει γαλήνη, ευτυχία, ζωή.......
Άρχισε
να απαγγέλει. Οι στοΊχοι έβγαιναν σιγανοί, γλυκότατοι, με ενα χαί΄δευτικό ήχο,
σαν να είχε μπροστα της τους μικρούΛηδες. . Η φωνή της σαν τα τιτιβίσματά τους.
. Σαν η χαρά τους. Σαν η τρυφερότητά
τους. Όταν τελειωσε, καυτά δάκρυα της κύλησαν
και αυτη προσπάθησε να τα κρύψει. Έτσι όπως ήρθε στην έδρα, με ένα βήμα
ελαφρύ και σιγανό,έτσι ξανά πηγε στη θέση της χωρίς να κοιτάξει κανέναν. Πίσω
την συνόδευαν τα ζεστά χειροκροτήματα των παραβρισκόμενων που τώρα είχαν σηκωθει στο πόδι και την κοιτούσαν με ενθουσιασμό.
 |
| Κωνσταντίνα Βαλερά
ζωγράφος
|
Η
θεία Βάρα παρακολουθούσε την αγαπημένη
της εκπομπή στη γλώσσα της στο ράδιο των
Αγίων Σαράντα. Ξαφνικά άνοιξε τα αυτιά
της καλά Κατι της έπιασε και ζήτησε προσοχή στο συζηγό της
-Μη
μιλάς, -του είπε και αφουκράστηκε καλύτερα την είδηση που μετέδινε το
ραδιόφωνο. Γίνονταν λόγος για την ανηψιά της ζωογράφος και ποιήτρια Κωσταντίνα
Βαλερά που δραστηροποιείται στην Ελλαδα. Αναφέρονταν στην είδηση την επιτυχία
που είχε στην έκθεση ζωγραφικής στην Θεσσαλονίκη της ταλαντούχας
βορειοηπειρώτισσας . Της έγινε η καρδιά βουνό και ανακούφησε απο χαρά. Μετά λιγα δάκρυα πόνου της κύλισαν στο πρόσωπο. Πήρε αμέσως το αδερφό της τηλέφωνο. Ήθελε να του πει
συγχαρητήρια για την κόρη του και να
μοιράσει την χαρά της. Γιατί να μην
περηφανεύονταν ; Τώρα η ανηψιά έγινε γνωστή στην Ελλάδα. Αυτή η μικρούλα,
{για αυτή μικρούλα παιχνιδιάρα έμενε} με τα όμορφα μάτια,τα καστανά κυμματιστά μαλιά που συχνά όταν ερχόνταν στο χωριό, κάτι
μουτζούρωνε σε κάτι χαρτιά με παράξενες εικόνες. Και αυτή νόμιζε παιχνίδια της
ηλικίας
-Τι
είναι αυτές οι μουτζούρες που κάνεις:
Έλα, κάνε καμια δουλειά , γιατι είσαι κορίτσι
-Ζωγραφίζω
,θεία
Μετανάστευσαι και η ανηψιά
της στην Ελλάδα. Εργάστηκε από
μικρη. Σκληρά. Το σχολείο δεν το άφησε.
Το συνέχιζε το απόγιομα , μετά από την δουλειά. Πότες δεν της έλειψε η επιθυμία
και ο ζήλος για την ζωογραφιά. Ώρες ολόκληρες\ κλείνονταν στο δωμάτιο της και
ζωγράφιζε. Ζήτησε να σπουδάσει σε Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Κέρδισε στο
διαγωνισμό και σπούδασε στη Φλώρινα. Τώρα είναι μια πετυχυμένη ζωγράφος. Όχι
μόνο ζωγράφος . Και ποιήτρια. Εκδοσε το πρώτο βιβλίο με ποιήματα σε τέσσεροι
γλώσσες συνοδευμένο και ζωγραφιές. Ιχνολατώντας έχει το τίτλο. Και πολλές εκθεσεις ζωγραφικής Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Να ,γιατί είναι περήφανη η Θεία Βάρα για την ανηψιά της. Κι όπως η Ντίνα, ειναι
εκατοντάδες κορίτσια απο την Βόρειο
Ήπειρο που διακρίνονται στη Ελλάδα, με
την ικανοτητά τους ως επιστήμονες, γιατρίνες, δικηγορίνες, αρχιτέχτες,
πολιτικοί μηχανικοί κλπ, σεβόμενοι απο την ελληνική κοινωνία.
 |
| του Παναγιώτη Μπόλη δημοσιογράφος |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου